ജനഹിത മാനിഫെസ്റ്റോ: വികസനം സമാധാനത്തിലേക്ക്, വികസനം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലേക്ക്

# മലകൾ സൃഷ്ടിക്കാനാവില്ല, ഉറപ്പായും.

# ഭൂമി ആർക്കും സ്വന്തമല്ല, ഉറപ്പായും.

# ആരോഗ്യം ജൻമാവകാശമാണ്, ഉറപ്പായും.

ഈ മൂന്ന് ഉറപ്പുകൾ ഉറപ്പായും ഉറപ്പുകളാണ്. അതിനാൽ ഞാൻ കേരളജനതയ്ക്കുമുന്നിൽ ഈ വരുന്ന നിയമസഭാതെരഞ്ഞെടുപ്പിലും അതിനുശേഷവുമുള്ള എല്ലാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിലും ഉപയോഗിക്കാവുന്ന ഒരു ജനഹിതമാനിഫെസ്റ്റോ അവതരിപ്പിക്കുന്നു, ഇപ്പോഴത്തെ വികസനം സമാധാനം നശിപ്പിക്കുന്നതും സ്വാതന്ത്ര്യം പണയം വെക്കുന്നതും ആണെന്ന തിരിച്ചറിവിൽ. നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾ കൂടി ചേർത്ത് വികസിപ്പിക്കണം എന്നാഗ്രഹിക്കുന്നു.

1. നിയമസഭയും ഹൈക്കോടതിയും ഉൾപ്പെടെയുള്ള സർക്കാർ കെട്ടിടങ്ങൾ സാധാരണക്കാർക്ക് ആരോഗ്യത്തോടെ ഇരിക്കാവുന്ന വിധം പ്രകൃത്യാലുള്ള കാറ്റും വെളിച്ചവും കടക്കുന്ന ഇടങ്ങളാക്കി മാറ്റും.

2. മുഖ്യമന്ത്രിക്കും മന്ത്രിമാർക്കും ലഭിക്കുന്ന അമിതപ്രാധാന്യം കുറയ്ക്കും. ഭരണസമിതിയുടെ തീരുമാനങ്ങളിൽ അധ്യക്ഷത വഹിക്കുന്ന അധികചുമതലയേ മുഖ്യമന്ത്രിക്കുണ്ടാവൂ.

3. നിയമസഭയ്ക്ക് പുറത്ത് സ്ഥായിയായ ഒരു ജനകീയപ്രതിപക്ഷം ഉണ്ടെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്തും. എത്ര ഭൂരിപക്ഷമുണ്ടെങ്കിലും ജനങ്ങളെ ബാധിക്കുന്ന വൻകിടപദ്ധതികൾ നടപ്പിലാക്കുമ്പോൾ സഭയിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനുപുറമെ ജനകീയാഭിപ്രായം തേടും. ഇതിനായി പത്ര-മാധ്യമങ്ങളിലെ അറിയിപ്പിനു പുറമേ സർക്കാർ വെബ്‌സൈറ്റിൽ പ്രത്യേകം സംവിധാനം ഏർപ്പെടുത്തും

4. സർക്കാർ തീരുമാനങ്ങളെല്ലാം സുതാര്യമായി ഏതൊരു പൗരനും ലഭിക്കാനായി ഓരോ വകുപ്പിലെയും വെബ്‌സൈറ്റുകൾ തയ്യാറാക്കും. ഇതിൽ അഭിപ്രായം രേഖപ്പെടുത്താനും പുതിയ നിർദ്ദേശങ്ങൾ

സമർപ്പിക്കാനും ജനങ്ങൾക്കും സൗകര്യമുണ്ടായിരിക്കും. സർക്കാർ തീരുമാനങ്ങൾ തള്ളുന്ന ഒരു ഏകപക്ഷീയ വെബ്‌സൈറ്റ് ആവില്ല.

5. വിവിധതരം തൊഴിലുകൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന കൂലിയിലെ അന്തരം കുറയ്ക്കും. ഗിഫ്റ്റ് എക്കോണമി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കും.

6. ആരോഗ്യം ജൻമാവകാശമായി അംഗീകരിക്കും, ആശുപത്രിയല്ല. രോഗങ്ങൾ ഉണ്ടാവുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ കുറയ്ക്കുന്നതിനാകും രോഗം വന്നിട്ട് ചികിത്സിക്കുന്നതിനേക്കാൾ മുൻഗണന.

7. വിദ്യാഭ്യാസം സൗജന്യം. ആരോഗ്യസേവനം സൗജന്യം. ഡോക്ടർ, വക്കീൽ, പോലീസ് തുടങ്ങിയ പ്രൊഫഷണൽ കോഴ്സുകളുടെ പഠനം സൗജന്യമാക്കും. പക്ഷേ അവ ഇന്ന് കാണുന്നതരത്തിൽ ആയിരിക്കില്ല. കാശുണ്ടാക്കാനായി ഈ കോഴ്സുകൾ ഉപയോഗപ്പെടുന്ന അവസ്ഥ മാറ്റും.

8. പ്രകൃതിസൗഹൃദ ജീവിതങ്ങളും തൊഴിലുകളും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കും. പ്രകൃതിവിരുദ്ധമായി ജീവിക്കുന്നവർക്ക് പിഴ. വലിയ വീടുകൾ, വാഹനങ്ങൾ, എയർ കണ്ടീഷണർ, ഫ്രിഡ്ജ്, മൊബൈൽ ഫോൺ, ടി.വി തുടങ്ങിയ സൗകര്യങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നവരേക്കാൾ സർക്കാരിന് പ്രിയം ഇവ ഉപയോഗിക്കാത്തവരോ, കുറച്ച്ഉ പയോഗിക്കുന്നവരോ ആയിരിക്കും. ഇതിന് പട്ടിക തയ്യാറാക്കും. മനുഷ്യർക്ക്, അതിൽ തന്നെ പണക്കാർക്ക് മാത്രം തണുപ്പ് നൽകുന്ന എയർ കണ്ടീഷണർ ഇല്ലാത്ത ലോകമാവും ലക്‌ഷ്യം. പകരം മരങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കും.

9. ഭൂമിയുടെ ഉപയോഗം നിയമം മൂലം നിയന്ത്രിക്കും. ഓരോ ഭൂമിയിലും അതാതിടത്ത് യോജിച്ച കൃഷി മാത്രം. മലഞ്ചെരുവുകളിൽ വേരുകളുള്ള മരങ്ങൾ നിർബന്ധമാക്കും. മലകൾ ഇടിച്ചുള്ള വികസനം നിയന്ത്രിക്കും.

10. വന്യമൃഗങ്ങൾ കാടിറങ്ങുന്നത് തടയാൻ കാട് സംരക്ഷിക്കും. കാട്ടിൽ യൂക്കാലിപ്സ്, അക്കേഷ്യ തുടങ്ങിയ മരങ്ങൾ നീക്കി പകരം ഫലവൃക്ഷങ്ങൾ വളരാൻ സാഹചര്യം നൽകും. കാടിനോടനുബന്ധിച്ച മേഖലകളിലെ ജനങ്ങൾക്ക് പ്രത്യേക പ്രോട്ടോക്കോൾ നിർബന്ധമാക്കും. ആദിവാസികളെ അധ്യാപകരാക്കി യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി. അവർക്ക് സ്വാഭിമാനത്തോടെ നിലനിൽപ്പ്.

11. പ്രവാസികൾ എങ്ങനെ പണമുണ്ടാക്കിയാലും നാട്ടിൽ വരുമ്പോൾ ചെലവഴിക്കാൻ നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഉണ്ടാകും. പ്രവാസിരാജ്യങ്ങളിലെ ഭാഷകളും സംസ്കാരങ്ങളും നാട്ടുകാരെ പഠിപ്പിക്കാൻ അവസരമൊരുക്കും, നാട്ടിലെ ജീവിതം പഠിക്കാൻ കോഴ്സ് തയ്യാറാക്കും. അത് ഇരുകൂട്ടരുടെയും തൊഴിൽസാധ്യത കൂട്ടും. ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളികൾക്ക് നമ്മുടെ സംസ്കാരം പഠിക്കാൻ അവസരമൊരുക്കും.

12. സ്ത്രീധനം നിയമം മൂലം നിരോധിക്കും. ഇഷ്ടമുള്ള പങ്കാളികളെ തെരഞ്ഞെടുക്കാൻ സ്വയംവരപദ്ധതി.

13. ബസ്സ്റ്റാൻഡ് തുടങ്ങിയ പൊതുസ്ഥലങ്ങളിൽ മല-മൂത്ര വിസർജ്ജനത്തിന് പണം കൊടുക്കേണ്ട രീതി മാറ്റും. അത് വളമായോ ബയോഗ്യാസായോ ഉപയോഗപ്പെടുത്തും.

14. മാതൃഭാഷ, അത് കാട്ടുഭാഷയാണെങ്കിൽ അത്, നിർബന്ധമാക്കും. ഇംഗ്ലീഷിന് നിലവിൽ നൽകുന്ന അമിതപ്രാധാന്യം കുറയ്ക്കും.  എന്നാൽ നിലനിൽക്കാനുള്ള എല്ലാ ഭാഷകളും- സാങ്കേതികവിദ്യ ഉൾപ്പെടെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കും. ഹിന്ദിയോടൊപ്പം തമിഴും പാഠ്യവിഷയമാക്കും. ഇത് ഇന്ത്യയിൽ ജീവിക്കാനും ആത്മാഭിമാനത്തോടെ തൊഴിൽ ചെയ്യാനുമുള്ള കഴിവ് കൂട്ടും.

15. മാലിന്യം തള്ളുന്നത് തടയാൻ ചെറുപ്പക്കാരുടെ ജനജാഗ്രതാ സമിതികൾ പഞ്ചായത്ത് തോറും. അനധികൃത മണ്ണ്, പാറ, മണൽ കടത്തുകളും മരംമുറിയും എല്ലാം യഥാസമയം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ 24 മണിക്കൂറും പ്രവർത്തിക്കുന്ന സമിതികൾ. ഇത് ചെറുപ്പക്കാർക്ക് നല്ല തൊഴിൽസാധ്യതകൾ സൃഷ്ടിക്കും.

16. എൻറെ മാലിന്യം എൻറെ ഉത്തരവാദിത്തം എന്നുപറഞ്ഞ് സർക്കാർ സ്വന്തം ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ കയ്യൊഴിയില്ല. മലിനീകരണത്തിനെതിരെ ശക്തമായി നടപടികൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിനൊപ്പം ജനാരോഗ്യത്തിന് ഭീഷണിയാവുന്ന ശബ്ദമലിനീകരണം, പ്രകാശമലിനീകരണം തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങൾ കൂടി ഉൾപ്പെടുത്തും. പെറുക്കികൾക്ക്മാന്യമായ കൂലിയും പെൻഷനും ഉറപ്പുവരുത്തും.

17. കുട്ടികളെ മനസ്സിലാക്കുന്ന വിദ്യാഭ്യാസം ഉറപ്പാക്കും. ആൺ-പെൺ വ്യത്യാസമില്ലാതെ പഠിക്കാവുന്ന, പരസ്പരം അറിയാവുന്ന പ്രൈമറി വിദ്യാഭ്യാസം. പൊതുകുളി ഉൾപ്പെടെ. കൃഷിയും പാചകവും കൈവേലകളും പാഠ്യപദ്ധതിയുടെ ഭാഗമാക്കും. ശാസ്ത്രമേളകളിലെ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾക്ക് തുടർച്ച ഉറപ്പാക്കും, പഠിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ അറിവ് നാടിന് ഉപയോഗപ്പെടുത്തുമെന്നും.

18. ഡിജിറ്റൽ ലോകത്തിന് അടിമകളായവരെ യഥാർത്ഥ ലോകത്തേക്ക് പുനരധിവസിപ്പിക്കാൻ നടപടികളെടുക്കും.

19. മതസ്വാതന്ത്ര്യം ഉണ്ടാവും പക്ഷേ മതചൂഷണം തടയും. മതങ്ങൾ ഓപ്പൺ ഓഡിറ്റിന് വിധേയമാക്കും. മതത്തിന്റെ പേരിൽ എന്തും ചെയ്യാം എന്ന അവസ്ഥ മാറ്റും. വിവിധമതങ്ങൾ തമ്മിൽ ആരോഗ്യകരമായ സംവാദങ്ങൾ നടത്തി, പ്രായപൂർത്തിയായ ജനങ്ങൾക്ക് ഇഷ്ടപ്പെട്ട മതം സ്വീകരിക്കാനുള്ള അവസരമൊരുക്കും. മാവോയിസം ഉൾപ്പെടെ, തീവ്രവാദം അടിച്ചമർത്തില്ല, അവർക്ക് സംസാരിക്കാനുള്ളത് കേൾക്കും.

20. കല ജീവിതഗന്ധിയാക്കും. ജീവിതത്തിലെ ഓരോ ചലനവും കലയാക്കി മാറ്റും. ഇത് കലാമേഖലയിൽ പുത്തൻ തൊഴിൽസാധ്യതകൾ തുറക്കും. സിനിമയുടെ ലാഭ-നഷ്ടങ്ങൾ ഓഡിറ്റിന് വിധേയമാക്കും.

21. സീനിയർ പൗരർക്കും അബലർക്കും പെൻഷൻ മാത്രമല്ല, അവരുടെ സമയം സമൂഹത്തിന് ഉപയോഗപ്പെടുന്ന രീതിയിൽ പദ്ധതികൾ. വൃദ്ധസദനങ്ങളിൽ കുട്ടികളുടെ പാർക്ക്.

22. പാതയോരങ്ങളിൽ കാൽനടക്കാർക്കും സൈക്കിൾ യാത്രക്കാർക്കും മരങ്ങളുടെ തണലുള്ള വഴിയും കുടിവെള്ളവും ഉറപ്പുവരുത്തും. തെരുവുനായ്ക്കളുടെ ആക്രമണം ഇല്ലാത്ത തെരുവുകൾ.

23. നിയമസഭയിലെ ഭരണത്തിന് ഇപ്പോഴത്തെ “കയ്യാങ്കളിമോഡലി”ന് മാറ്റം വരുത്താൻ ശ്രമങ്ങൾ നടത്തും.

1) നിയമസഭയിൽ, ജനസംഖ്യാനുപാതികമായി വനിതകൾ, ആദിവാസികൾ, മതങ്ങൾ, ജാതികൾ തുടങ്ങി എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളുടെയും പ്രാതിനിധ്യം നിയമം മൂലം ഉറപ്പാക്കണം. 50% സ്ത്രീകൾ ഉദാഹരണം. അഥവാ ആദിവാസികൾക്ക് ഈ നിയമസഭയിൽ താൽപര്യമില്ലെങ്കിൽ അവരുടെ മേഖലയിൽ തീരുമാനങ്ങളെടുക്കാൻ (അതിക്രമിച്ച് "വികസനം" നടത്താൻ) ഈ സഭയ്ക്ക് അനുമതി ഉണ്ടാവില്ല.

2) കിട്ടിയ വോട്ടിന് ആനുപാതികമായി അംഗങ്ങളെ നിയമിക്കാൻ പാർട്ടികൾക്ക് കഴിയുന്നവിധം നിയമസഭാപ്രാതിനിധ്യം മാറ്റം വരുത്തുന്നതിന് ഭരണഘടന മാറ്റം വരുത്താം. ഓരോ മണ്ഡലങ്ങളിലെയും വിജയവും തോൽവിയും നിയമസഭയിലെ അംഗങ്ങളെ നേരിട്ട് തീരുമാനിക്കില്ല. ഉദാഹരണത്തിന് കഴിഞ്ഞ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സംസ്ഥാനത്ത് ആകെ പോൾ ചെയ്ത വോട്ടിന്റെ 43.48 ശതമാനമാണ് ഇടതുപക്ഷത്തിന് ലഭിച്ചത്. 38.81 ശതമാനം വലതുപക്ഷത്തിനും. 14.96 ശതമാനം എൻ ഡി എ യ്ക്കും. ആകെ 140 സീറ്റുള്ളതിൽ ഈ വോട്ട് ശതമാനത്തിനനുസരിച്ച് അംഗങ്ങളെ തെരഞ്ഞെടുക്കാൻ പാർട്ടികൾക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ടാവും. വ്യക്തികളേക്കാൾ ആശയങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം കിട്ടും, ഒരു വോട്ടുപോലും പാഴാവില്ല എന്നതാണ് ഈ മോഡലിന്റെ ഗുണം. ഭരണസമിതിയിൽ പ്രതിപക്ഷത്തെയും ഉൾപ്പെടുത്താം, മുന്നണി സംവിധാനം പോലെ, കിട്ടിയ സീറ്റുകൾക്കനുസരിച്ച്. സഭയിലെ ഓരോ തീരുമാനവും അംഗങ്ങളുടെ വോട്ടിനുശേഷമേ നടപ്പാക്കൂ. ഇത് മന്ത്രിമാരുടെ പ്രാധാന്യം കുറയ്ക്കും. അഞ്ചുവർഷം കൂടുമ്പോൾ അനാവശ്യമായി ആരോപണങ്ങൾ ഉന്നയിക്കുന്നത് കുറയ്ക്കും. സമൂഹത്തിൽ വെറുപ്പ് കുറയും.സമാധാനം പുലരും.

3) നിയമസഭയുടെ അധികാരകേന്ദ്രീകരണം തടയാൻ സഭ വികേന്ദ്രീകൃതമായി സമ്മേളിക്കാം, ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ നടത്തിയതുപോലെ. തെക്കുവടക്ക് അനാവശ്യമായ ഓട്ടം കുറയ്ക്കാം. അതിനുവേണ്ട ഊർജ്ജം ലാഭിക്കാം. 

ഈ കാഴ്ചപ്പാടുകളോടുള്ള നിങ്ങളുടെ സത്യസന്ധമായ പ്രതികരണങ്ങൾ അറിയിക്കുമല്ലോ. ശരിയെന്നുതോന്നുകിൽ പങ്കുവെക്കുകയും കൂട്ടായി പ്രവർത്തിക്കാൻ താല്പര്യമുണ്ടെങ്കിൽ അതും വേണം. നന്ദി. സുബിദ്, 9496523851.

My philosophy of Life എന്തുചെയ്യണം?

Part 1: സത്യാന്വേഷികൾക്കുള്ള കുറിപ്പുകൾ  

Part 2: അഹിംസാത്മകവികസനത്തിലെ വിവിധ വിഷയങ്ങൾ 

my life, in brief

Before Toys

Many have asked that how did I come to the field of toys after having my sound educational backgrounds. Many think that it is because of my love for children, I came in to the world of toys. It’s not. It is because I considered myself as a child years before, it happened. In short, I would say, it is my quest for the best life, took me here.

I was just an ordinary ‘first bench first seat’ student who loved appreciation of teachers. I was the second son of a teacher couple, born in Thrissur, Kerala who always had a reference to my elder brother who was good in studies. Books were our best friends than toys or real life friends then. I took his path of Engineering without knowing what it is. The only difference with him came when I was diagnosed with a heart disease. I was forced to follow a medicinal life, my mother had the same disease.

By the time I completed my civil engineering degree, I was in a mood to become an actor/director in films. But only way I trusted then was writing exams. I did appear for a test in FTTI, Pune, but couldn’t get through. So I left. Also there was another reason. I got an answer to my lifetime question “how to live?”

I believed that words can lie, lives cannot. So I didn’t just trust words or books before getting it digested myself. I read autobiographies than teachings. I observed lives than their sayings. I loved to trust lives. So I loved to experiment in life just like Gandhi.

“Live beautifully”, said Mr. K.Basheer, former DDE (education), Malappuram, Kerala, and that life he showed in his life was a “life in tune with nature”, with raw food diet. He had initiated many reforms in the field of education then. I could quit the medicine life I was following till then along with my mother but soon found that “life in tune with nature” is not that easy. ‘Human to human’ relationships are more important than ‘human to nature’ relationship. We were not in support of my father and I was in the initial stage of my life without the support of wealth to live as my first Guru.

It was Mr. Bijoy Sir, one of the good teachers of my degree education, recommended the course of Design for me. I could get through in my second attempt, in good rank and got admission at IIT Delhi for Industrial Design.(2001)

The education environment there was simply great as we had an understanding head of the department Mr. L.K.Das who considered students as equals. We sat around a table without hierarchy and discussed or experiences in life in the first meeting itself. (It was like a Totochan experience, now I relate). He could analyze each student and guide them accordingly.

The first seminar I gave there was, “Who is scavengers”, seeing the sad state of people handling waste in Delhi. “Waste” was one of the troubles that haunted me in my life just like many. I couldn’t ever throw away anything just like that. What I did for the “waste” if I couldn’t find any use was, keep them in a space.

I designed a “charkha” (spinning wheel) as my first year project with the influence of a Gandhian friend Ajai I had found. Though I got one of the first ranks of that year, I was not happy. I could see that the very mad run happening around is creating troubles. I decided to quit the IIT life after the first year thinking of “living in tune with nature”.

But what I did was a mistake, return back to home, not “nature”. By “nature”, I was looking for a forest life then. Unable to find a forest life, I returned back to Delhi to continue the course. This time, I was not alone; my mother came with me, as an escape from home.

My guide allowed me some relaxations to see “Gandhi as a company” and “human being as a product”. But centralization of power itself appeared violence to me. I was the one against industrialization by the time I complete my post graduation in Industrial Design. I loved the de-centralized way of development, the Gandhian way and was first sent for a job at Wardha, Maharashtra in a centre for rural industrialization. But what I could find was industrialization itself is wrong. I left the job soon.

The best life one human could live is “do nothing”, I found theoretically. Best designer is Nature itself. I was inspired by the book “One straw revolution” by Masanobu Fukuoka, the Japanese farmer (also the author of “Return back to nature”).  The life of Vinoba Bhave and thoughts of J Krishnamurthy also had an influence. I tried to live so, but failed practically. A person with desires cannot live “do nothing”. If one expect something, need knowledge to get it. Unlearning everything will be suicidal. I also found some good “commune lives” like “Auroville” and “Siddha”, but one has to do justice to the way he/she has come through. So I continued to live with family.

Life went through major setbacks and experiments ended with the sad demise of my mother(2007). She was behind me as a source of truth and courage till then. I faced a suicide. But the faith in truth and goodness kept me alive. When I looked around, I found that I was not alone. I empathized with many people’s movements including Plachimada, Narmada, Koodamkulam and more and realized the need of constructive struggles. I was in touch with many friends who work for sustainable development and justice in different faculties of life but was struggling to find a living doing justice to myself and the world around me.

It is then life turned again when I was being called to Pune in 2011 December by Mr. Arvind Gupta, a pioneer in the art of making ‘Toys from Trash’. His name was familiar to me since childhood through his books and I had met him once at Delhi when I was studying there through Ajai, the Gandhian friend. It was an invitation to dub some of his toy-making films in to Malayalam, my mother tongue. With a little bit of patience and ability to see the quality of materials (not waste), can create wonders. I named this attitude as “Ahimsa” (word meaning: non-violence) with the influence of Ajai.

In a world of increasing violence, all our solutions to troubles are also of violence. Whether it is a mosquito or a terrorist, we try to kill and “solve” the trouble. Will it actually solve it? It rather “convert” the trouble to a more complex one. It’s like modern medicines that change the name of diseases to another. Any solution that doesn’t consider the reason of troubles won’t work. But when the governments itself are formed with violence, the solutions that give are also of violence. It creates fear and hatred among people to sustain itself. When it need to pay doctors it produce, how can they think of a world without waste! How can they work for a world with peace when they have to pay the army? Advocates and police will go jobless if justice prevails. What I think is professionalism kills. Only thing we, the people could do is finding answers ourselves and coming together when needed.

Ahimsa toys was a non-violent answer in many ways. It not only converted material waste to toys, but also converted wasted minds to working. It gives confidence to dead minds. From a state of waste myself, I restarted my life with children by conducting toy-making workshops. I could easily relate myself to children as a class of people, less realized or appreciated for their real qualities. I was glad to give myself to that deserving class, Gods itself.  Sometimes I sold the toys in exhibitions and streets too for a living. It gave me freedom and control over my life. I could leave other jobs and job searches. It showed me the path of KARMAYOGA I was searching for. I was not carried away by any Guru who has become Gods nowadays who are forced to justify any act of their disciples. Preaching and practice matched here. It was not like any yoga technique or ritual one follow for one’s own wellness here in the earth or for the life thereafter. I was able to do justice to myself and the world I live in. I was learning to live in the present along with kids without any technique. It was a beautiful blend of Art, Activism and Spirituality. It was a meditation and constructive struggle for me. It gave me like minded friends and life I searched for- a life in tune with nature. It is a good tool to rejuvenate one’s life and has the potential to give life to many in terms of employment too.

Toy workshops

Though I knew hardly few toys to make myself, I was able to conduct more than 600 workshops in Kerala, Tamil Nadu and other states because I was an understanding friend to them. I encouraged sharing and admitted mistakes too. I didn’t see them as “empty slates” and I admired their primary quality of innocence. I was not a “Mr. Know All” and what I only knew was “anything can be made” and “some basic lessons of making”. A child learning to walk can walk the around the globe I believe. I created interest through toys and answered questions. I gave space to learn oneself and learn from friends. I believe that we need to learn “NOT TO make” also. In my classes, one had the freedom to do that too because they know them better than me. They can join the rest whenever they feel so. We need to repair whatever wrongly made already. A creative person in heaven can convert it in to hell only.

The interactions itself were a group game of sharing with care. My intention was not to use them to solve all the troubles created by wrongly educated elders. My intention was to help them to decide on their future and give them basic lessons of self-reliance and sustainability. I wanted them NOT TO repeat my mistakes. I tried to take away gender and other discriminations too through toys. I try to bring socialism and some other good values of life through toys. Thus I was setting up an example of better teaching.

The key findings of these interactions can be listed as below:

The best thing about children is that they have less prejudice. They live in present. They are not divided in the name of caste and colour unless we teach them. They are open to new ideas and like to correct themselves. They are highly creative in their young days but as they become “more learned”, creativity decreases. Why? The answer I got is our education system. Our education system which discourage questioning and encourage slavery. Our education system which doesn’t give space to diversity. Our education system which discourage sharing and encourage individual growth and competition. This is the exact cross-section of how our civil society too. What the system need are slaves to run it. They need buyers for the market economy.

Children come to correct us. They love to learn. But adults like to teach. They don’t give space for children to learn and take away their self- confidence. They are not given time to digest what they have fed. Even the best food is poison if provided in a wrong time. In India, rich and middle class children are overfed and poor underfed. Thus, the toy-making workshops are in a way, a movement for justice. A movement for self-reliance and sustainable development.  I called it “Toy-Swaraj”.  (Swaraj: self-rule). It gives a message that “Our world is built by ourselves” and freedom is NOT something that can be bought.

thanks.